Procedura wykonania szczepień obowiązkowych i zlecanych

Podstawa prawna:

  • art. 17 i art. 19 ustawy z  5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2069 ze zm.)
  • rozporządzenie Ministra Zdrowia z 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 753 ze zm.)

Ważne! Przeprowadzenie szczepienia ochronnego podlega procedurze określonej w obowiązujących przepisach prawa. Nie każdy osoba wykonująca zawód medyczny może przeprowadzać obowiązkowe i zalecane szczepienia ochronne. 

Wyjaśnienie
Wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym mającym na celu wykluczenie przeciwwskazań do wykonania szczepienia. Po przeprowadzonym badaniu kwalifikacyjnym lekarz wydaje zaświadczenie ze wskazaniem daty i godziny przeprowadzonego badania. Szczepienie może być wykonane w ciągu 24 godzin od daty i godziny wskazanej w zaświadczeniu. 

Jeżeli lekarskie badanie kwalifikacyjne daje podstawy do długotrwałego odroczenia obowiązkowego szczepienia ochronnego, lekarz kieruje osobę objętą obowiązkiem szczepienia ochronnego na konsultację specjalistyczną. Lekarz przeprowadzający konsultację specjalistyczną wskazuje ewentualny okres przeciwwskazania do wykonania szczepienia, rodzaj szczepionek przeciwwskazanych do stosowania lub określa indywidualny program szczepień ze wskazaniem rodzajów stosowanych szczepionek.

Obowiązkowe szczepienia ochronne mogą być wykonywane przez lekarzy lub felczerów, pielęgniarki, położne, higienistki szkolne i ratowników medycznych. Przedstawiciele tych zawodów mogą wykonywać szczepienia ochronne, pod warunkiem ukończenia kursu lub szkolenia w zakresie szczepień ochronnych i uzyskania dokumentu potwierdzającego jego ukończenie lub uzyskania specjalizacji w dziedzinie, w której program kształcenia podyplomowego obejmował problematykę szczepień ochronnych lub też posiadają co najmniej 6-miesięczną praktykę w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych.

Lekarskie badania kwalifikacyjne oraz szczepienia ochronne przeprowadzane sąindywidualnie. Nie mniej jednak, lekarskie badanie kwalifikacyjne oraz obowiązkowe szczepienia ochronne u osoby, która nie ukończyła 6. roku życia, przeprowadza się w obecności osoby sprawującej nad nią prawną pieczę (rodzica, opiekuna prawnego) albo opiekuna faktycznego. Obecność wskazanych osób nie jest wymagana, jeżeli małoletni ukończył 6. rok życia i uzyskano pisemną zgodę na szczepienie oraz informację na temat uwarunkowań zdrowotnych mogących stanowić przeciwwskazanie do szczepień. Niedopuszczalna byłaby np. praktyka przeprowadzania badań kwalifikacyjnych i wykonywania obowiązkowych szczepień ochronnych bez obecności wskazanych wyżej osób u dzieci w pierwszych dniach życia, jeszcze w czasie pobytu w szpitalu tuż po urodzeniu. Rodzice mają nie tylko wiedzieć o wykonanym szczepieniu. Mają prawo, a placówka medyczna ma zapewnić obowiązek jego realizacji, uczestniczenia w badaniu kwalifikacyjnym i szczepieniu. 

Osoby przeprowadzające szczepienie dokonują wpisów potwierdzających wykonanie szczepienia w karcie uodpornienia, książeczce szczepień oraz w dokumentacji medycznej. 

Wykonanie zalecanego szczepienia ochronnego jest poprzedzone badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania tego szczepienia. Badanie przeprowadza lekarz. W przypadku badania kwalifikacyjnego osoby dorosłej przed szczepieniem przeciw grypie może je przeprowadzić również felczer, lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny oraz farmaceuta. Po przeprowadzonym badaniu kwalifikacyjnym wydawane jest zaświadczenie ze wskazaniem daty i godziny przeprowadzonego badania. Szczepienie może być wykonane w ciągu 24 godzin od daty i godziny wskazanej w zaświadczeniu. 

Zalecane szczepienia ochronne mogą być wykonywane przez lekarzy lub felczerów, pielęgniarki, położne, higienistki szkolne i ratowników medycznych. Szczepienia przeciw grypie u osoby dorosłej może przeprowadzić także lekarz dentysta, farmaceuta, fizjoterapeuta oraz diagnosta laboratoryjny. Wymienione osoby mogą wykonywać szczepienia ochronne, pod warunkiem ukończenia kursu lub szkolenie w zakresie szczepień ochronnych i uzyskania dokumentu potwierdzającego jego ukończenie lub uzyskania specjalizacji w dziedzinie, wktórej program kształcenia podyplomowego obejmował problematykę szczepień ochronnych lub też posiadają co najmniej 6-miesięczną praktykę w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych.

Osoby przeprowadzające zalecane szczepienie ochronne dokonują w dokumentacji medycznej wpisu potwierdzającego szczepienie oraz wydają osobie poddawanej szczepieniu zaświadczenie o wykonaniu zalecanego szczepienia ochronnego oraz informują tę osobę o możliwości wydania na jej koszt Międzynarodowej Książeczki Szczepień.


Bibliografia1. A. Augustynowicz, I. Wrześniewska-Wal, Aspekty prawne obowiązkowych szczepień ochronnych u dzieci, Pediatria Polska, 2013; 88: 120-126. 2. W. BorysiakU. DrozdowskaJ. HaberkoB. JaniszewskaM. Królikowski, J. PiechaJ. Roszkiewicz, K. Sałbut, Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Komentarz, C.H.Beck, 2020.